پرورش قارچ خوراکی

یکی از مهمترین دغدغه های امروز پیدا کردن شغلهایی می باشد که به نوع مکمل شغل اول باشد . در برخی مواقع مشاهده شده است که این شغلها چنان پیشرفت شگرفی داشته اند که کاربر تصمیم به ترک شغل اصلی خویش گرفته و به طور کامل به شغل جدید خود روی اورده است . یکی از معمولترین این شغلها ، پرورش قارچ می باشد که البته به صورتی قارچ گونه نیز در حال افزایش است .

پرورش قارچ خوراکی

در این مقاله به معرفی اصول اولیه پرورش قارچ خواهیم پرداخت و نقشه ی راه موفق در پروش قارچ را ترسیم خواهیم کرد . با ما همراه باشید …

قارچ چیست ؟

قارچ ها دسته ای بزرگ از جانداران هو هسته هستند . هو هسته به جاندارانی گفته می شود که سلولهای آنها دارای هسته ای واقعی هستند . با توجه به نداشتن سبزینه قارچ ها جزو گیاهان دسته بندی نمی شوند. از سویی دیگر به عنوان یک مصرف کننده نیاز به استفاده از مواد الی برای تغذیه می باشند که پرورش دهندگان قارچ خوراکی از کمپوست به عنوان منبع تغذیه استفاده می کنند.

قارچ های خوراکی خود دسته ای بزرگ را تشکیل می دهند که از متداول ترین آنها می توان به قارچ دکمه ای ، صدفی و … اشاره کرد . هچنین برخی دیگر از قارچ ها همچون قارچ گاندورما ، شیتاکه و … به صورت محدود تر و برای امور درمانی بخصوص درمان طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرند.

انواع قارچ پرورشی :

همانطور که اشاره شد قارچ های دکمه ای و صدفی بیشتر در صنعت پرورش قارچ عمومی، مورد استفاده قرار میگرند . با توجه به مصرف بالای این نوع از قارچ ها و هزینه ی تولید پایین آنها ، تولیدکنندگان به برنامه ای مدون و شناسایی بازارهای هدف اقدام به تولید این نوع قارچها کرده و سود قابل ملاحظه ای را عاید خود کنند.

قارچ دکمه ای :

این نوع از قارچ ها که در زبان انگلیسی به انها Button Mushrooms گفته میشوند از محبوبترین قارچ های پروشی می باند که دارای کلاهکی سفید رنگ متصل به ساقه می باشند و همچنین در انتهای کلاهک پره هایی نیز وجود دارد که در گیاهان جوانتر به رنگ خاکستری می باشد.

پرورش قارچ دکمه ای

قارچ صدفی :

قارچ صدفی با نام انگلیسی Oyster Mushroom یکی دیگر از قارچ های پرورشی و محبوب می باشد که کشتی متفاوت تر نسبت به قارچ دکمه ای دارد . شاید همین کشت متفاوت و نیاز به تخصص سبب تولید کمتر این قارچ نسبت به قارچ دکمه ای شده است . جالب است بدانید که این قارچ را در رده ی قارچ های گوشت خوار قرار می دهند ، آنهم به دلیل اینکه توانایی تغذیه از یک نوع بخصوصی از کرم به نام Nematode دارند!

شروع پرورش قارچ :

در شروع پرورش قارچ پرورش دهنده باید برنامه ای مدون برای پیشبرد اهداف خود در پیش بگیرد و نقشه ی راه خود را با توجه به تجهیزات و توان مدنظر ترسیم کند .

با توجه به محلی که برای نگهداری قارچ تهیه میشود تجهیزات مورد نیاز باید خریداری شود .

این تجهیزات سال پرورش قارچ شامل موارد زیر می باشد :

میزها و پایه های مخصوص برای کشت قارچ

ابزارهای گرمایشی برای تامین دمای مناسب در فصول سرد

ابزاهای سرمایشی برای تامین دمای در فصول گرم

ابزارهای مناسب برای تامین رطوبت محیط

کمپوست مناسب با میزان مواد غذایی غنی

بذرهایی با قوه ی نامیه ی بالا

تجهیزات جانبی همچون لباس پرسنل ، توری های نور و …

در ادامه به بررسی موارد ذکر شده خواهیم پرداخت . اما پیش از آن ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بر اساس نوع قارچ پرورشی انتخاب لوازم متفاوت می باشد .

بازار فروش قارچ :

کاربر بهتر است پیش از اقدام از بازار فروش هدف خود آگاهی داشته باشد و به خوبی اوضاع ارائه محصول به بازار را بسنجد. عدم توجه به این امر ممکن است اختلالات بسیاری در فروش محصول ایجاد کرده و با توجه به عمر کم قارچ پس از برداشت ، سبب زیان زیادی برای افراد شود .

سالن پرورش :

اولین و یکی از مهمترین نیازها در پرورش قارچ سالن پرورش قارچ می باشد که باید در منطقه ای با کمترین الودگی محیط زیستی تعبیه شده باشد . سالن های پروش قارچ غالبا در خارج از شهر قرار دارند. البته کاربر در صورت فراهم کردن شرایط لازم میتواند قارچ را در محیط های خانگی نیز پرورش دهد ، در این صورت باید توجه ویژه ای به نظافت و کنترل دما و رطوبت داشته باشد .

عایق بندی سالن پرورش قارچ به منظور جلوگیری از هدر رفت گرما ، سرما و رطوبت از اهمیت بالایی برخوردار می باشد . در برخی از مناطق از فوم هایی که با استفاده از تیرچه بلوک بر روی سقف نصب می شوند در جهت افزایش عایق بندی سیستم استفاده می شود .

سالن پرورش قارچ دکمه ای

قفسه ها :

به صورت معمول قفسه های مورد استفاده در سالن های پرورش قارچ دارای جنسی از پروفیل ساختمانی با آهن ، لوله و پروفیل صنعتی می باشد که با توجه به وضعیت سالن پرورش و میزان هزینه کرد ، جنس مورد نظر انتخاب می شود .

تجهیزات گرمایشی :

با توجه به متراژ سالن پرورش تجهیزات گرمایشی باید مورد استفاده قرار گیرد . از این رو از هیترهای گرماده همراه با افزایش هرچه بیشتر عایق بندی جهت پرورش قارچ استفاده میشود . با توجه به استفاده از هیتر ، بهتر است کاربر از ترموستات هایی جهت تنظیم اتوماتیک دمای محیط بهره گیرد . در این صورت اگر افزایش دما به میزان بالایی باشد کنترلر سالن قارچ هیتر را خاموش خواهد کرد .

این در حالی است که در بیشتر سالن های پرورش قارچ اماتور از دماسنج های و رطوبت سنج های دستی بدین منظور استفاده میشود. در صورتی که قصد انجام پرورش قارچ همراه با بازدهی و راندمان بالا را داشتید حتما از ابزارهای مکانیکی و الکتریکی کنترل دما و رطوبت استفاده کنید تا شرایط محیط در بهترین حالت ایجاد گردد .

تجهیزات سرمایشی و رطوبت ساز ها :

همانطور که اشاره شد دما در پرورش قارچ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد و تنظیم نبودن ان موجب از بین رفتن و یا عدم رشد صحیح قارچ ها خواهد شد . دما در مراحل مختلف متفاوت می باشد و در کل بین تا 25 درجه سانتیگرارد در نظر گرفته می شود .

به منظور تامین رطوبت و هوادهی می توان از رطوبت ساز پروانه ای بهره برد که در محل وارد کردن شک و هوادهی مورد استفاده قرار میگیرد . این ابزارهای علاوه بر ایجاد رطوبت ، در خنک سازی محیط نیز بسیار کمک می کنند .

کمپوست :

کمپوست قارچ از موارد بسیار مهم در پرورش قارچ می باشد . در صورتی که کمپوست قارچ فاقد مواد مفید باشد ، مواد غذایی به صورت مناسب به بذر نرسیده و سبب رشد ناقص آن و کاهش مراحل برداشت می شود .

مرحله ی برداشت اصطلاحا فلش خوانده می شود . یعنی یکدوره جمع اوری قارچ از سطح کمپوست فلش اول خوانده شده و دوره ی بعد جمع اوری فلش دوم است . به صورت معمول در صورت کیفیت مناسب ، کمپوست ها تا 3 فلش توانایی تغذیه ی بذر ها را خواهند داشت .

بذر :

بذر قارچ از دیگر موارد بسیار مهم میباشد که پس از چینش کمپوست ها در قفس روی ان ها ریخته میشود . قوه ی نامیه در بذرها به توانایی یک بذر در رشد و در اصل درصد کلی رشد گفته می شود . از این رو بذر قارچ صدفی و یا هر نوع قارچ دیگر که در صدد پرورش آن هستید را حتما از مراکز معتبر ارائه دهنده خریداری نمایید .

تجهیزات اندازه گیری میزان دما و رطوبت :

با توجه به اهمیت بسیار بالای دما و رطوبت در پروش قارچ ، کاربر باید به صورت مدام اقدام به چک کردن دما و رطوبت محیط کند. برای این امر میتوان از رطوبت سنج های دستی و یا دیجیتالی نیز استفاده کرد اما بهترین کار بهره مندی از دستگاه های کنترلر سالن قارچ می باشد که دارای سنسورهای بسیار حساس بوده که علاوه بر سنجش و اعلام دقیق میزان دما و رطوبت ، توانایی کنترل کلی سیستم رطوبت رسانی ، سرمایش و گرمایش را نیز دارد.

بدین منظور کاربر دستگاه های موجود همچون هیتر ، رطوبت ساز و هواساز ها را مستقیم به کنترلر وصل میکند و کنترلر پس از چک میزان دما و با استفاده از ترموستات اقدام به تغییر دما مطابق با موارد ثبت شده توسط کاربر می کند .

سخن پایانی :

در این مقاله به صورت اجمالی به معرفی ابزارهای اولیه برای ایجاد کسب و کار پرورش قارچ پرداختیم. مجددا پیشنهاد میکنیم که کاربر قبل از اقدام به خرید تجهیزات سالن قارچ، با متخصصان و مشاوران این امر م کرده تا با بنیه ای قوی قدم در راه پرورش قارچ بگذارد.

قارچ صدفی انواع مختلفی دارد، اما در همه آنها شکل قارچ شبیه صدف است. ظاهر آن بسیار تمیز است و کلاهک‌هایش نازک و ظریف هستند. رنگ‌های متنوعی دارد اما به‌طورکلی در طیف رنگ‌های سفید، طلایی و صورتی یافت می‌شود. انواع وحشی آن روی تنه درخت یا روی کاه رشد می‌کنند. در ایران پودر این قارچ و خشک‌شده آن هم به فروش می‌رسد. می‌توانید در برخی فروشگاه‌ها یا مزارع و نیز به‌صورت آنلاین آن را خریداری کنید. پرورش آن بسیار آسان است، بنابراین خودتان هم می‌توانید آن را در منزل پرورش دهید. ارزش غذایی آن بسیار بالاست و طعم آن تا حدی نمکی است. سرخ‌کرده آن بسیار خوشمزه است.

طعم: مشخص، تا حدی شور

بافت: ظریف

قیمت: متوسط

نکات مهم در هنگام خرید انواع قارچ خوراکی

قبل از هر چیز بهتر است بدانید که قارچ فله‌ای بهتر از قارچ بسته‌بندی است. دلیلش این است که با خرید قارچ فله‌ای، درست به‌اندازه نیازتان برمی‌دارید و مجبور نیستید اضافی آن را نگه‌دارید. علاوه‌برآن، می‌توانید خوب قارچ‌ها را بررسی کنید و تازه یا کهنه‌بودن آن را تشخیص دهید. مزیت سوم خرید قارچ به‌صورت فله‌ای این است که می‌توانید اندازه آن را خودتان انتخاب کنید (مثلا اگر برای کباب‌کردن می‌خواهید فقط به انواع کوچک آن نیاز دارید). در قارچ‌های بسته‌بندی ممکن است اندازه‌ها درهم باشند. همچنین، قارچ بسته‌بندی معمولا گران‌تر از قارچ فله‌ای است.

چگونه بهترین قارچ را بخریم؟

در هنگام خرید قارچ، به نکات زیر توجه کنید:

کلاهک: درباره قارچ دکمه‌ای، معمولا کلاهک‌های نوع تازه آن بسته است. با‌این‌حال اگر کمی باز باشد به معنای آن نیست که دیگر نمی‌توان از آن قارچ استفاده کرد. این قارچ‌ها طعم‌شان قوی‌تر از قارچ‌های تازه است. می‌توانید از این قارچ‌ها برای سوپ‌های تیره‌رنگ استفاده کنید که رنگ هاگ‌های تیره آن دیده نشود.

درباره سایر قارچ‌ها، کلاهک باید کامل باشد و جایی از آن کنده نشده باشد یا تغییر رنگ نداده باشد. تکه‌های خشک یا لبه‌های چین‌خورده در آن وجود نداشته باشد. روی کلاهک نباید نقاط نرم و شبیه پوسیدگی وجود داشته باشد.

تیغه‌ها: نوع تیغه‌ها در انواع قارچ متفاوت است. بااین‌حال در قارچ دکمه‌ای سفید، تیغه‌ها صورتی یا قهوه‌ای روشن، در قارچ قهوه‌ای تیغه‌ها کمی تیره‌تر و در پورتوبلو تیغه‌ها کاملا نمایان و قهوه‌ای تیره هستند.

رطوبت: قارچ تازه به مقدار بسیار کم رطوبت دارد ولی نباید خیس و ج باشد.

بافت: انعطاف‌پذیر و سبک است، اما اصلا حالت اسفنجی ندارد.

عطر: عطر قارچ به‌شدت شیرین است و بویی خاک‌مانند دارد. اگر از قارچ بوی ترشی یا بوی زخم ماهی احساس می‌کنید، قارچ تازه و سالم نیست.

اندازه قارچ: توجه به اندازه قارچ هم بسیار مهم است. مثلا اگر می‌خواهید قارچ سوخاری یا کبابی درست کنید، قارچ‌ها را در اندازه کوچکتر انتخاب کنید. اما برای غذاهایی مانند قارچ شکم‌پر، قارچ‌های پهن و بزرگ را بخرید.